Yunus Emre
13. yüzyılın en büyük Tekke şairi Yunus Emre’dir. Yunus Emre’nin 1239 yılında doğduğu ve 1921 yılında öldüğü sanılmaktadır. Yunus Emre’nin nerde doğduğu ve yaşadığı da tartışma konusudur. Anadolu’nun pek çok yerinde mezarı vardır. Bu da Emre’nin ne kadar çok sevildiğini, halkın gönlünde doğmuş ve halkın gönlünde yatan bir derviş olduğunu gösterir. Bununla birlikte, Eskişehir’in Sanköy’ünde doğduğu ve mezarının da orada bulunduğu söylenilebilir.
Yunus Emre’nin şiirleri: insana, kolay söylenmiş gibi gelir. Fakat, söylenilmeye kaşıdığında, benzeri bile söylenemez. (Sehl-i Mümteni)
Onun şiirleri, son derece lirik, samimi, yalın ve etkileyicidir. O, duymuş ve söylemiştir. Bu yüzden bütün şiirleri yıllarca halkın ezberinde yaşamıştır. Şiirleri. Yunus Emre Divanı’nda toplanmıştır.
Yunus Emre, halk diliyle yazılan tekke edebiyatının en büyük şairidir. Orta Asya’da Ahmed Yesevi ile başlayan tasavvuf şiiri; Türkistan, Horasan ve Anadolu’da yüz yılı aşan bir gelişimden sonra, en üstün seviyesine Yunus Emre’de varmıştır. Yunus’un duygu ve düşünce âlemini hazırlayan kültürün kaynağında İslam tasavvufu vardır. Yunus’un bilgi ve düşünce âleminde, Onun yaratılış, varlık, yokluk, aşk ve Allah hakkında duygulu ve hummalı zihin yoruşları vardır ki aynı irfan kaynağından beslenir. Yunus, insan olan herkese karşı; fakir, zengin, Hıristiyan ve Müslüman ayrımı yapmayan, engin sevgiyle bağlıdır. Ondaki insan sevgisi, insan’da Allah’tan bir parça, bir cevher bulunduğu inancındandır. Yunus, işte bu parçanın bütününe yani Allah’a âşıktır. O’nu gönlünde bilmenin heyecanındadır. Bu heyecanı, Musa Peygamber’in konuştuğu çoban kadar saf bir gönülle duyar; aynı saflıkla söyler. Yeryüzünde ömür boyu vatanından uzak kalmış bir insan hüznüyle Yunus’un Tanrı diyarına karşı sonsuz hasret duyması da bundandır. Yunus, ömrü boyunca böyle bir nostalji ile yanmış, şiirlerine bu yanmanın duygusunu yansıtmıştır. Yunus bu duygu ve bilgiyle olgunlaşıp derinleşen, bazen coşkun, bazen rind ve her haliyle cana yakın bir derviştir. Yunus Emre’nin şiirlerinden ve menkıbelerinden insan hayalinde canlanan simasının belli başlı çizgileri bunlardır. Yunus; duymuş, düşünmüş, inanmış ve bütün bu duyuş, düşünüş ve inanışlarını büyük bir sadelik ve kolaylıkla şiirleştirmeye muvaffak olmuştur. İslami taassubun, üzerinde durmaktan çekindiği birçok iman meseleleri ile cennet, cehennem, sırat ve benzeri gibi kavramlar, onun en zeki ve en hür düşüncelerine mevzu olmuştur. Şiirlerini, eskilerin, sehl-i mümteni dedikleri, her dilin söyleyemeyeceği bir açıklık ve kolaylıkla terennüm edilmiştir.
Eserleri
Divan:
Yunus Emre’nin şiirleri bu Divanda toplanmıştır. Şiirler aruz ölçüsüyle ve hece ölçüsüyle yazılmıştır. Fatih nüshası, Nuruosmaniye nüshası, Yahya Efendi nüshası, Kahraman (Karaman?) nüshası, Balıkesir nüshası, Niyazi Mısrî nüshası, Bursa nüshası diye nüsha (kopya)ları bulunmaktadır.
Risaletü’n – Nushiyye:
1307’de yazıldığı sanılmaktadır. Eser, mesnevi tarzında yazılmıştır ve 573 beyitten oluşmaktadır. Eser; dinî, tasavvufî, ahlakî bir kitaptır. “Öğütler kitabı” anlamına gelmektedir.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.