Tanzimat döneminde edebî tenkid, Divân edebiyatını yıkma, Batı edebiyatının başlıca edebî türlerini Türk edebiyatına kazandırma, bu türler hakkında bilgi verme, Fransız klâsik ve romantik şair ve yazarlarını tanıtma, edebî bir dil ortaya koyma yönlerinde gelişir. Servet-i Fünûn dönemi, Türk edebiyatının yenileşerek batılı bir hüviyet kazanması bakımından Tanzimat edebiyatının devamı ve başarıya ulaşıldığı bir safhadır.

Servet-i Fünûn döneminde tenkid, daha çok kendilerine yapılan eleştirilere cevap verme ve Servet-i Fünûn edebiyatının açıklanması yönlerinde yoğunlaşır. Şair ve yazar­lar nazımda kullanılan kelimelerin sun’îliği, anlam karışıklığı, aşırı Batı hayranlığı ko­nularında yöneltilen ağır eleştirilere karşı objektif ve seviyeli kalmayı başarırlar.

Üzerinde en fazla durdukları bir başka konu da şiir, hikâye, roman ve edebî tenkid türlerinin tanıtılmasıdır. Bu konuda Batı edebiyatını – Fransız edebiyatı – tanıtmaya, teo­risini kurmaya ve ilkelerini olduğu gibi uygulamaya önem verirler. Hikâye ve romanda realizm ve natüralizm; şiirde pamasizm ve sembolizm, edebî tenkidte tarihçi tenkid me­todunun ilkelerine bağlı kalmaya çalışırlar.

Tarihçi tenkid metodu, 19. yüzyılın başında Madame’de Stael (Madam dö Stöel) ile başlayan. Sainte – Beuve (Sen Bov) ile devam eden ve Hippolyte Taine (Ipolit Ten) tarafından sistemleştirilen ve “ırk, muhit, zaman” formülüyle özetlenen bir tenkid meto­dudur.

Halit Ziya, örnek aldığı Paul Bourget (Po! Borje) ve Goncourt (Konkur) Kardeşlerden yazılarında bahseder. Hüseyin Cahit Fransız parnas ve sembolistlerini tanıtan seri makaleler yayınlarken, Hüseyin Cahit, Mehmet Rauf ve Ahmet Şuayb Hip­polyte Taine’yi tanıtan yazılar yazarlar,

Alfred de Musset (Alfred dö Müse), Gustave Flaubert (Güstav Flober), Honere de Balzac (Onore dö Balzak), Alphonse Daudet (Alfons Dote), Emile Zola (Emil Zola). Le-conte de Lisle (Lökonî dö Lil), François Coppee (Fransua Kope), Stephane Mallerme (Stefan Malârme), Anatole France (Anatol Frans), Emile Faguet (Emil Fage), Ibsen, Tennyson (Tenisin), Servet-i Fünûnculann tanıtmaya çalıştıkları şair ve yazarlardan bazılarıdır.

Servet-i Fünûn döneminin yalnız edebî tenkidle ilgilenen tek şahsiyeti Ahmet Şuayb (1876 – 1910)’tır. Hukukçu olan Ahmet Şuayb, edebî eserlerin ilmî metodlarla ve sağlam bir bilgiye dayanılarak incelenmesi gereğine inanır. Ona göre; bunun için psiko­loji ve sosyoloji bilimlerinden de faydalanılması gerekir. Ahmet Şuayb, Hippolyte