SÂMİ PAŞAZADE SEZÂİ (1860 – 26 Nisan 1936)

İstanbul’da doğdu. Babası devletin ileri gelenlerinden Abdurrahman Sami Paşa’dır. Babasının sayesinde yerli ve yabancı özel hocaların elinde eğitim gördü. Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi. Sami Paşa’nın konağı devrin aydınlarının uğrak yeriydi. “Tapu ve Senedat Kalemi”nde ilk memuriyetine başladı (1878). Burada kendisini edebiyata verdi. Babasının ölümünden sonra Londra büyük elçiliği ikinci kâtibi olarak tayin edildi. 1885’de bu görevden alındı. Hariciye İstişare Odası‘nda çalışmaya başladı. İlk ve tek romanı Sergüzeşt (1888) ile Küçük Şeyler (1890) bu yılların ürünüdür. “İkdam” ve “Servet-i Fünûn“da Batı edebiyatı ve edebiyatın yenileşmesi üzerine yazılar yayınladı.

Kitaplarının yayını Saray tarafından pek iyi karşılanmadı. 1901 yılında Paris’e kaçtı ve orada “İttihat ve Terakki Cemiyeti” üyeleriyle çalıştı. II. Meşrutiyet‘in ilânı üzerine İstanbul’a döndü. 1909’da Madrit orta elçiliğine tayin edildi. I. Dünya Harbi yıllarını İsviçre’de geçirdi. 1921’de yurda döndü ve emekli edildi. Cumhuriyet’in ilk yıllarında maddî sıkıntıya düşünce kendisine “Hidemât-ı Vataniyye” faslından maaş bağlandı. 1936 yılında İstanbul’da öldü.

Sami Paşazade Sezâî, konakta büyümüş, yenilikçi bir çevrede yetişmiş, kültürlü bir aydındır. Doğu kültürünü konaktan almış,Batı kültürünü bizzat yaşamış; edebî zevk için yazmış bir sanatçıdır. Eserlerinde bu iki kültürü uzlaştırmayı başarmıştır. Sergüzeşt’te batılı bir yaşayış şekli içinde “kölelik” gibi bir sosyal mesele tenkit edilmiştir.

Sami Paşazade Sezâî, tek romanı Sergüzeşt’te realist bir tavır sergiler. Romanın başarısında bizzat yaşadığı hayattan aldığı izlenimleri, o yıllarda Batıda yaygınlaşmaya başlayan realist ve natüralist bir tavırla değerlendirmesinin payı büyüktür.

Yazarın hikâyelerini topladığı Küçük Şeyler hikâye türünün olgun örnekleriyle doludur. Bu türde yaptığı denemeler Servet-i Fünûnculara örnek oldu.

Özetlemek Gerekirse:

1-‘’Sergüzeşt’’ adlı eseri ilk realist(toplumcu) romandır.

2-‘’Küçük Şeyler’’ adlı eseri batılı anlamda ilk öyküdür.(ilk realist öykü)

3-’Küçük Şeyler’’ adlı eseri basılan ilk küçük hikaye kitabıdır.

Yazarın diğer eserleri şunlardır : Rumuzu’1-Edeb (hikâye – hatırat – makale, 1900), İclâl (1923), Şîr (piyes, 1881)