Aşağıdaki yazılı sorusu ve cevaplarını dosya halinde İNDİREBİLİRSİNİZ.

1) Yargılar doğruysa ‘doğru’ , yanlışsa yanlış şıkkını işaretleyiniz. (5×2=10)
a) Tanzimat Fermanı’nın ilanında İran’ın etkisi yoktur. D/Y
b) Abdulhak Hamit Tarhan Divan edebiyatı nazım biçimlerini tamamen terketmemişitr. D/Y
c) Tanzimat şair ve yazarları Alman edebiyatı hayranıdırlar. D/Y
d) Namık Kemal düşünceleriyle Tanzimat edebiyatın öncülerindendir. D/Y
e) Hürriyet Kasidesi’nde korkusuzluk ve fedakarlık üzerinde de durulmaktadır. D/Y

2) Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. (2×5=10)
a) Kürsi-yi İstiğrak şiirinde şair …………………………………….…….… ele alarak ve ondan yola çıkarak ……………………….………………..ulaşır.
b) 14. Asırda Avrupa başlayan yeni düşünce çağına…………………………………..…….…….. denir.
c) İlk özel gazeteyi çıkaran yazarımız………………………..…………….. aynı zamanda ilk ………………………………..……………kullanan yazarımızdır.

3) Tabloda yer alan kavramları(her kavramı yalnız bir kez kullanarak) aralarındaki bağa göre ikişerli olarak eşleştiriniz. (2×5=10)
Tiyatro                            Gazete                Mustafa Reşit Paşa                      Namık Kemal                 Eleştiri
Tahrib-i Harabat          Takip                  Ali Suavi                                         Tanzimat Fermanı        Macera-yı Aşk
Cevap 3:

4) Aydınlanma Çağı’nın kapsadığı dönemi ve uygarlık için önemini açıklayınız.(10)

5) Abdulhak Hamit Tarhan’a döneminde Şair-i Azam denilmiştir. Niçin? Açıklayınız? (10)

6) Tanzimat Dönemi I. ve II. Dönem şiirlerini yapı ve dil yönlerinden karşılaştırınız.(10)

7) Makber şiirinin şairini, niçin yazıldığını ve ele aldığı konuları yazınız.(10)

8) Rönesans ile Tanzimat dönemi arasındaki benzerlikleri yazınız (10)

9) Sergüzeşt romanındaki temel olayı ve kişileri ( genel olarak) yazarak bu iki öğe arasındaki ilişkiyi açıklayınız?(10)

10) ) Aşağıdaki beyti, yazıldığı dönemi ve Ziya Paşa’nın hayatını da dikkate alarak yorumlayınız. (10)
Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez
Baran yerine dürr ü güher yağsa semâdan
(bi-baht: talihsiz; katre:damla; dür:inci; güher:elmas)

CEVAP ANAHTARI

1) Yargılar doğruysa ‘doğru’ , yanlışsa yanlış şıkkını işaretleyiniz. (5×2=10)
a) Tanzimat Fermanı’nın ilanında İran’ın etkisi yoktur. D/Y doğru 2
b) Abdulhak Hamit Tarhan Divan edebiyatı nazım biçimlerini tamamen terketmemişitr. D/Y doğru 2
c) Tanzimat şair ve yazarları Alman edebiyatı hayranıdırlar. D/Y yanlış 2
d) Namık Kemal düşünceleriyle Tanzimat edebiyatın öncülerindendir. D/Y doğru 2
e) Hürriyet Kasidesi’nde korkusuzluk ve fedakârlık üzerinde de durulmaktadır. D/Y doğru 2

2) Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. (2×5=10)
a) Kürsi-yi İstiğrak şiirinde şair TABİATTAN (DOĞADAN) ele alarak ve ondan yola çıkarak YARATICIYA (ALLAH’A) ulaşır. 2
b) 14. Asırda Avrupa başlayan yeni düşünce çağına RÖNESANS denir. 2
c) İlk özel gazeteyi çıkaran yazarımız ŞİNASİ aynı zamanda ilk NOKTALAMA İŞARETLERİNİ kullanan yazarımızdır. 2+2

3) Tabloda yer alan kavramları(her kavramı yalnız bir kez kullanarak) aralarındaki bağa göre ikişerli olarak eşleştiriniz. (2×5=10)
Tiyatro                            Gazete                Mustafa Reşit Paşa                      Namık Kemal                 Eleştiri
Tahrib-i Harabat          Takip                  Ali Suavi                                         Tanzimat Fermanı        Macera-yı Aşk
Cevap 3: tiyatro=macera-yı Aşk 2; gazete=Ali Suavi 2; Mustafa Reşit Paşa=Tanzimat Fermanı 2; Namık Kemal=Takip veya Tahribi Harabat 2; eleştiri= Takip veya Tahribi Harabat 2

4) Aydınlanma Çağı’nın kapsadığı dönemi ve uygarlık için önemini açıklayınız.(10)
Bu çağ 18. Asrı içine alır (1675-1800). 3 Bu çağda akıl ve bilim ön plandadır. Bu çağda skolastik düşünce, hristiyanlık doğmaları ve dini değerler sorgulanmış; duygu, sezgi ve akıl dışı değer ve doğmalara karşı çıkılmış akıl ve gerçek yegane rehber olarak kabul edilmiştir.2 Bu sayede felsefe insanın hizmetine sunulmuş; fizik, kimya ve matematik alanında çalışmalar yapılmış bilim gelişmiş, sanayi devrinin temelleri atılmıştır. Medeniyetin önü açılmış, uygarlık maddi ve manevi kalkınmıştır.5

5) Abdulhak Hamit Tarhan’a döneminde Şair-i Azam denilmiştir. Niçin? Açıklayınız? (10)
Abdulhak Hamit yazdığı şiirlerle ve çok sayıdaki şiir kitaplarıyla 2 şiirimizi gerek şekil 2 gerekse içerik gerekse de söyleyiş ( kullanılan imgeler) 2 olarak tamamen batılı bir tarza ulaştırmıştır. 3 Bu konuda düşünen değil uygulayan adamdır. Kendisine bu yüzden şair-i azam denilmiştir.

6) Tanzimat Dönemi I. ve II. Dönem şiirlerini yapı ve dil yönlerinden karşılaştırınız.(10)
I.Dönem: Dil sadeleştirilmeye çalışılmış fakat çok az başarı sağlanmıştır. Genel olarak ağırdır. 3
Yapı daha çok divan edebiyatı nazım biçimleri çok az da batılı şekiller kullanılmıştır. 2
II.Dönem: Dil ağır ve sanatlıdır. 2 Yapı: Batılı ve yeni şekiller, çok az divan ede. Nazım şekilleri kullanılmıştır. 3
(11 fen-d sadece I. dönem 5+5 puan)

7) Makber şiirinin şairini, niçin yazıldığını ve ele aldığı konuları yazınız.(10)
Abdulhak Hamit Tarhan 2 ilk eşi Fatma Hanım’ın ölümü üzerine 3 yazmıştır. Eşinin ölümünden duyduğu acıyı, erdem ve güzellikleri; bazı metafizik unsurlar üzerine düşünceleri dile getirir Hamit. 5

8) Rönesans ile Tanzimat dönemi arasındaki benzerlikleri yazınız (10)
a) Eski düzen ve düşüncülere, siteme bir başkaldırıdır. 2
b) Ferd keşfedilmiş, kişi hakları ve özgürlükler ön plana çıkmıştır.2
c) Aydınlar öncülük etmiş oradan halka yansımıştır.2
d) Dini değerlere karşı akli ve pozitif değerler ön plana çıkmıştır.2
e) Meydan geldikleri toplumların yenilenmesine ve ilerlemesine önayak olmuştur.2
f) diğer…..2

9) Sergüzeşt romanındaki temel olayı ve kişileri ( genel olarak) yazarak bu iki öğe arasındaki ilişkiyi açıklayınız?(10)
Olay: Esir kız Dilber’in esaret hayatında çektiği sıkıntı ve acılardır. 4
Kişiler: Dilber, Mustafa efendi ve karısı, Taravet, hizmetçi, yaşlı kadın, esirci, Asaf Paşa ve oğlu Celal 3
Olay-Kişiler ilişkisi: Romandaki kişiler olayla uyumludur. Kişiler esaret sistemini yansıtacak iki zıt gruptan seçilmiştir. Bir yandan köleleşmiş şahıslar bir yandan da onlardan yararlanan paşa ve beyler yani zenginler var. Kişiler genel olarak realisttir.3

9) 11 fen-d Namık Kemal hayatı boyunca ya kaçmış ya da sürgün edilmiştir. Bu durumu sebepleriyle beraber açıklayınız? (10)
Namık Kemal Fransız ihtilalıyla ortaya çıkan batılı değerleri benimsemiş ve sonuna kadar savunuştur 3. Özellikle hürriyet, adalet, eşitlik ve millet kavramları üzerinde çok durmuş, bunları eserlerinde işleyerek halkı bilinçlendirmeye çalışmış 4; meşrutiyeti savunmuş bunun için Jön Türklere katılmış ve Osmanlı yönetiminin karşısında durmuştur 3. Bu nedenle yönetim tarafından tehlikeli bulunmuş ya hapis ya sürgün edilmiş ya da kaçak hayatı yaşamıştır.)

10) ) Aşağıdaki beyti, yazıldığı dönemi ve Ziya Paşa’nın hayatını da dikkate alarak yorumlayınız. (10)
Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez
Baran yerine dürr ü güher yağsa semâdan
(bi-baht: talihsiz; katre:damla; dür:inci; güher:elmas)
Gökten yağmur yerine inci ve elmas yağsa dahi talihsiz olanın bahçesine bir tanesi bile düşmez. 5
Bir kişi talihsizse her şeyden mahrum kalır ve türlü olumsuz durumla karşılaşır. Ziya Paşa da hayatı boyunca çeşitli olumsuzluklarla karşılaşmış, kaçmış, açığa alınmış, yönetimle ters düşmüş ve belki de hak ettiği yere gelemediği için kendini bahtsız görmüştür(benzer yorumlar). 5

Eyyüp DEMİR
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni