TANZİMAT DÖNEMİ TİYATROLARININ ÖZELLİKLERİ

Bu dönemde yazılan tiyatro eserlerinden bir kısmı, yazarlarının ilk kalem denemeleridir ve yazarlar bir daha bu tü­re dönmemişlerdir ancak işledikleri konu bakımından bu oyunlar, başta Namık Kemal‘inkiler olmak üzere, düşün­celerin geniş bir kitleye yayılmasını sağlamıştır.

Okuma yazma oranının çok düşük olduğu bir toplumda, bir eseri sahnede göstermek, halkı eğitmek açısından çok önemlidir. Ayrıca seyretmek, okumaktan daha etkili olduğundan Tanzimat aydınları; halkı eğlendirerek eğitmek, sosyal problemler çevresinde kamuoyu oluşturmak, edebî dilin sadeleşmesine hizmet etmek gibi düşüncelerle ti­yatrodan yararlanmışlardır.

Oyunlarda işlenen belli başlı konular şunlardır:

1.  Sosyal konular: Osmanlı Devleti içinde yaşayan bütün kavimlerin mensupları bu konular içinde işlenmiştir (ge­nelde Namık Kemal’in oyunlarında).

• Vatan savunmasının kutsallığı önemli konulardandır (Vatan Yahut Silistre).
• Evlilik konusu, birbirlerine kavuşamayan sevgililer, konu olarak işlenmiştir.
• Gençlerin hayata hazırlıklı olarak yetiştirilmelerinin önemi konu edilmiştir.
• Kızların okutulması gerektiği vurgulanmıştır.
• Batıl inanışlar ve bazı gelenekler alaya alınmıştır.

2.  Konusunu tarihten alan eserler: Bu tür eserlerde, günün konularının işlenmesi ve bunlara tarihten örnekler getirilmesi esastır: Celalettin Harzemşah (Namık Kemal), Tarık (Abdülhak Hamit Tarhan)…

3.  Konusunu halk hikâyelerinden (Kerem ile Aslı, Leyla ile Mecnun) ve masallardan alan oyunlar: Afife Anjelik (Recaizade Mahmut Ekrem), Pâkdâmen (Manastırlı Rıfat)…

4.  Siyasi amaçlı oyunlar: Namık Kemal ve Abdülhak Hamit Tarhan’ın eserleri

Tanzimat Dönemi sanatçıları tarafından tiyatro (özellikle Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi tarafından) eğitim ara­cı olarak görülmüştür.