KADI BURHANETTlN(1344 – 1398)
Kayseri’de doğan şair, ilk babasından daha sonra, devrinin ünlü bilginlerinden ders almıştır. Ayrıca, Arapça. Farsça, mantık ve felsefe öğrenmiştir.
1364’de. Eratnaoğulları’na vezir oldu. Daha sonra Sivas Sultanı olarak 18 yıl hükümdarlık yaptı. Hayatı savaşlarla geçti. Timur, Yıldırım Bayezit gibi büyük kişilerle savaştı.
Azerî lehçesiyle, hem hece. hem de aruz veznine göre şiirler yazdı. Gazelleri ve tuyuğları çok başarılıdır. Şiirleri. “Divan”ında toplanmıştır.
Kadı Burhanettin, aşk, yiğitlik konularını işledi. Özellikle, tuyuğlarında tasavvuf felsefesini dile getirdi. Çok duygulu bir söyleyişi vardır.
Tuyuğlarında, insanoğulunun; alınyazısının değişmeyeceğini, kaderden korkmamak gerektiğini vurgular.
Ezelde Hak ne yazmış ise olur Göz ne ki görecek ise görür
(Tanrı başlangıçta ne yazmışsa o olur, göz neler görecekse görür).
TUYUĞLAR
Dilberim işi itab ü nâz olur
Çeşmi cadu gamzesi gammaz olur
Ey gönül sabr it tahammül kıl ana
Yâre irişmek işü az az olur
H. Erdoğan Cengiz. Divan Şiiri Antolojisi
(Kelimeler : itap : Azarlama, darılma, gammaz : İftiracı, fitneci, karıştırıcı, ana: Ona.)
Açıklama :
Güzelin işi gücü (aşıklarını) azarlamaktır ve onlara naz yapmadır. Gözleri büyücü, yanağı, ortalığı karıştırıcıdır. Ey gönül, onun bu huylarına dayan, sabret. Yâre. azar azar erişilir.Erenler öz yolunda tek gerek Meydandaaerkek kişi ner tek gerek Yahşi yaman katı yumuşak olsa hoş Severim diyen kişi erkek gerek

(Kelimeler : ner tek ; Aslan gibi. Yahşi : Güzel. Server : Başkan, öncü.
lider).
Açıklama
Erenler, yolunda er gibi tek olmalıdır. (Savaş) meydanında erkek kişi, aslan gibi olmalıdır. Güzel, yaman, sert yumuşak olabilir. (Fakat) Önderim diyen kişi erkek olmalıdır.
Serbest Okuma
GAZEL
Şaha senün cemâlüni göreyim andan öleyim Susamışam visaline ireyüm ondan öleyim
Bunca zaman lebün için saçın karanusundayım Ab-ı hayât kandadır sorayım andan öleyim
Dün gice düşte ben seni benim ile görür idim Bu düşümün ta’birini yarayım andan öleyim
Canum u aklum u gönül zülfün içinde yitdiler Teşvir eğer olur ise tarayım andan öleyim

(Kelimeler : cemal : Yüz güzelliği, visal : Kavuşma, leb ; dudak, karanu : karanlığı, ab-ı hayat: Hayat suyu. Kandadır : Nerededir, ta’bir : Düş yorma. Zülüf: Saç. teşviş : Karışıklık.)