Aşağıdaki yazılı sorusu ve cevaplarını dosya halinde İNDİREBİLİRSİNİZ.

1-)Romanın türünün tarihsel gelişimi hakkında bilgi veriniz. (10)

‘Küçük kız o gün sabah karanlığından akşam karanlığına kadar mutfağa su taşıdı durdu. Akşam olunca zenci halayık kendi yattığı mutfağın üstündeki odaya ince bir şilte, kaskatı bir yastık, kirden kaybolmuş bir yatak koydu. Çocuk burada yatacaktı.Su taşımaktan yorulan zavallı kızcağız yatağın içine girdi.Bahçedeki nar ağacının dallarına yansıyan bir şamdanın hafif ve titrek ışıklarına gözlerini dikerek ‘ Gece !… ’ dedi. Kirli yorganını başına çekti; sessiz, derin ve masum bir uykuya daldı.’ SERGÜZEŞT, S. Paşazade Sezai

2-)Sergüzeşt romanında hangi edebiyat akımlarının izlerini görmekteyiz.Yukarıdaki parçadan bulacağınız örneklerle açıklayınız(10)

3) Ahmet Mithat Efendi’nin edebi kişiliği ve eserlerini yazınız.(10 )

4) Realizm akımının belirleyici özellikleri ve temsilcilerini yazınız.(10)

5-) Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise “D” , yanlış ise “Y” yazınız. (20)
*Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa klasizmden etkilenmişlerdir. ( )
* Şair Evlenmesi’nin konusu ……………………………………………………………..
*Tanzimat şairleri divan şiiri ve halk şiiri geleneklerine ait kalıplaşmış imgeleri kullanmışlardır. ( )
* Tanzimat Fermanı 1839’da ilan edilmesine karşılık edebiyatta Tanzimat 1856’da başlar.( )
* Takvim-i Vakayi ilk özel gazetemizdir. ( )
* Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazetedir. ( )
* Abdülhak Hamit Tarhan, tiyatro oyunlarını, oynanması için değil , okunması için yazmıştır. ( )
* Namık Kemal’in ‘Sahra’ adlı şiiri edebiyatımızın ilk pastoral şiir örneğidir. ( )
* Edebiyatımızın ilk roman örneğini veren Şemsettin Sami sözlük çalışması da yapmıştır. ( )
*Şinasi, Ziya Paşa ve Namık Kemal’in eserlerinde genellikle “Sanat sanat içindir” anlayışı hâkimdir ( )
Esdi nesîm-i nev-bahâr açıldı güller subh-dem Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten
Açsun bizim de gönlümüz sâkî meded sun câm-ı cem Mürüvvet –mend olan mazluma el çekmez inâyetten

İrdi yine ürd-i behişt oldu hevâ anber-sirişt Felek her türlü esbâb-ı cefâsın toplasın gelsin
Alem behişt-ender-behişt her gûşe bir bağ-ı İrem Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azîmetten
Nef’î Namık Kemal

6-) Yukarıda Klasik Türk Edebiyatına ait bir kaside ile Tanzimat Dönemine ait bir kasideden alınan beyitleri görüyoruz.İki şiirden yola çıkarak bu nazım şeklinin kullanılışında görülen benzerlik ve farklılıkları yazınız.(10)

7-)Aşağıdaki eserlerin yazarlarını belirtiniz. ( 10)
• Küçük Şeyler :
• Renan Müdafenamesi :
• Letaif-i Rivayet :
• Durub-ı Emsal-i Osmaniye :
* Makber

8)Destan ve romanı, mekan ve zaman özellikleri yönünden karşılaştırınız. ( 10)

“Görünen dağlar başında ebr-i baran sanmanuz
Dağlar saçın çözüp ben hasta içün ağlar” (Zati)
“Billahi söyleyin bana ey âhuvân-ı deşt
Sizden mi nev-i beşerden mi sevdiğim “(Arifî)

9)Yukarıdaki beyitlerde geçen söz sanatlarını bulunuz. ( 10 )
( ebr : bulut/ baran : yağmur / sanmanuz : sanmayınız )—( ahuvan-ı deşt : çölde yaşayan ceylanlar / nev-i beşer : İnsan türü)

CEVAP ANAHTARI
1-)Romanın türünün tarihsel gelişimi hakkında bilgi veriniz. (10)
Roman türünün ilk örneğini ilk defa XVI. Yüzyılda İspanyol yazar Miguel de Cervontes ( Mişel dö Servantes) “ Don Kişot” adlı esriyle vermiştir XVII. Yüzyılda Madema de la Fayette : “Princesse de Clevs “ adlı eseriyle onu takip etmiş; XIX. Yüzyılda gelişen romantizm verealizm akımları bu tütün de gelişmesinde etkili olmuştur..

Türk Edebiyatında daha önceleri bu türün yerini tutan MESNEVİLER vardı Batılı anlamdaki roman türü bizde önce çevirilerle başlar.
İlk olarak Yusuf Kâmil Paşa Fransız yazar Fenelon’dan “Telmaque”adlı esri çevirmiş ; sonra Wictor Hugo’dan “Sefiller”, Daniel Defo’dan “Robinsun Crosoe” ve Alexandre Dumas ‘dan “Monte Criesto” çevrilmiştir.

Bizde ilk yerli romanı Şemsettin Sami : “Taaşşuk u Talat ve Fitnat adlı eseriyle vermiştir.
Daha sonra Namık Kemal “İntibah “ adlı eseriyle ilk edebi roman örneğini Halit Ziya Uşaklıgil “Mai ve SİYAH “la ilk modern roman örneğini vermişlerdir. Bunları “Araba Sevdası “ adlı romanıyla Hüseyin Rahmi , “Eylül” adlı romanıyla Mehmet Rauf takip eder .
Milli Mücadele döneminde Halide Edip “Ateşten Gömlek “, “yaban”. Reşat Nuri “Çalıkuşu “ romanlarıyla bu türü mükemmele ulaştırır.

‘Küçük kız o gün sabah karanlığından akşam karanlığına kadar mutfağa su taşıdı durdu. Akşam olunca zenci halayık kendi yattığı mutfağın üstündeki odaya ince bir şilte, kaskatı bir yastık, kirden kaybolmuş bir yatak koydu. Çocuk burada yatacaktı.Su taşımaktan yorulan zavallı kızcağız yatağın içine girdi.Bahçedeki nar ağacının dallarına yansıyan bir şamdanın hafif ve titrek ışıklarına gözlerini dikerek ‘ Gece !… ’ dedi. Kirli yorganını başına çekti; sessiz, derin ve masum bir uykuya daldı.’ SERGÜZEŞT, S. Paşazade Sezai

2-) Sergüzeşt romanında hangi edebiyat akımlarının izlerini görmekteyiz.Yukarıdaki parçadan bulacağınız örneklerle açıklayınız(10)
**-Romantizmden etkilenmiştir.Çünkü toplumsal bir sorun olan esareti ele alması, toplumsal ıslaha çalışması, duygunun ön planda olması …..gibi.
**Realizmden etkilenmiştir.Çünkü toplum sorunları işlenmiş kişilerin psikolojilerinin ,çevrelerinin tanıtımı yani tasvirlerin ku7llanılması gibi…….

3) Ahmet Mithat Efendi’nin edebi kişiliği ve eserlerini yazınız.(10 )

4) Realizm akımının belirleyici özellikleri ve temsilcilerini yazınız.(10)

5-) Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise “D” , yanlış ise “Y” yazınız. (20)
*Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa klasizmden etkilenmişlerdir. ( D )
* Şair Evlenmesi’nin konusu GÖRÜCÜ USULÜNÜN YANLIŞLIĞI.
*Tanzimat şairleri divan şiiri ve halk şiiri geleneklerine ait kalıplaşmış imgeleri kullanmışlardır. ( Y)
* Tanzimat Fermanı 1839’da ilan edilmesine karşılık edebiyatta Tanzimat 1856’da başlar.( Y)
* Takvim-i Vakayi ilk özel gazetemizdir. ( Y )
* Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazetedir. (D )
* Abdülhak Hamit Tarhan, tiyatro oyunlarını, oynanması için değil , okunması için yazmıştır. ( D )
* Namık Kemal’in ‘Sahra’ adlı şiiri edebiyatımızın ilk pastoral şiir örneğidir. ( Y )
* Edebiyatımızın ilk roman örneğini veren Şemsettin Sami sözlük çalışması da yapmıştır. ( D)
*Şinasi, Ziya Paşa ve Namık Kemal’in eserlerinde genellikle “Sanat sanat içindir” anlayışı hâkimdir (Y )
Esdi nesîm-i nev-bahâr açıldı güller subh-dem Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten
Açsun bizim de gönlümüz sâkî meded sun câm-ı cem Mürüvvet –mend olan mazluma el çekmez inâyetten

İrdi yine ürd-i behişt oldu hevâ anber-sirişt Felek her türlü esbâb-ı cefâsın toplasın gelsin
Alem behişt-ender-behişt her gûşe bir bağ-ı İrem Dönersem kahpeyim millet yolunda bir azîmetten
Nef’î Namık Kemal

6-) Yukarıda Klasik Türk Edebiyatına ait bir kaside ile Tanzimat Dönemine ait bir kasideden alınan beyitleri görüyoruz.İki şiirden yola çıkarak bu nazım şeklinin kullanılışında görülen benzerlik ve farklılıkları yazınız.
TANZİMAT DÖNEMİ KLASİK EDEBİYAT
-Sanat, toplum için -Sanat, sanat için
-Toplumsal konular işlenmiştir. -Bireysel konular işlenmiştir.
-Dil yalındır. -Dil ağırdır.
**sonuç olarak Tanzimat şiiri içerik ve dil bakımından değişmiş;ancak biçim bakımından Klasik edebiyatın yapı özelliklerini sürdürmüştür.
*En büyük değişiklik temada olmuş;hak,hukuk,hürriyet,adalet …gibi konular şiire girmeye başlamışrtır.

7-)Aşağıdaki eserlerin yazarlarını belirtiniz. ( 10)
• Küçük Şeyler :SAMİ PAŞAZADE SEZAİ
• Renan Müdafenamesi :NAMIK KEMAL
• Letaif-i Rivayet :AHMET MİTHAT
• Durub-ı Emsal-i Osmaniye :ŞİNASİ
* Makber :ABDULHAK HAMİT TARHAN

8)Destan ve romanı, mekan ve zaman özellikleri yönünden karşılaştırınız. ( 10)

DESTAN(mekan)
-Hayali ve olağanüstü özelliklere sahip
DESTAN(zaman)
-Belirsiz zaman ifadeleri kullanılır
ROMAN(mekan)
-Gerçekçi betimlenmiş mekanlar kullanılır.
ROMAN(zaman)
-Belirli ve dolaylı zaman ifadeleri kullanılır.

“Görünen dağlar başında ebr-i baran sanmanuz
Dağlar saçın çözüp ben hasta içün ağlar” (Zati)
“Billahi söyleyin bana ey âhuvân-ı deşt
Sizden mi nev-i beşerden mi sevdiğim “(Arifî)

9)Yukarıdaki beyitlerde geçen söz sanatlarını bulunuz. ( 10 )
( ebr : bulut/ baran : yağmur / sanmanuz : sanmayınız )—( ahuvan-ı deşt : çölde yaşayan ceylanlar / nev-i beşer : İnsan türü)
*Birinci beyitte dağların ağlama sebebi şairin durumuna duyulan üzüntüye bağlanıyor —HÜSN-İ TALİL
* Dağlar saçın çözüp ben hasta içün ağlar—TEŞHİS-İSTİARE
*bulut-yağmur TENASÜP
*İkinci beyitte TECAHÜL-İ ARİF ,
*ey âhuvân-ı deşt—-NİDA,TEŞHİS-İSTİARE

Şehmus CENGİZ
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni