Aşağıdaki yazılı sorusu ve cevaplarını dosya halinde İNDİREBİLİRSİNİZ.

1) Yargılar doğruysa ‘doğru’ , yanlışsa yanlış şıkkını işaretleyiniz. (5×2=10)
A) II. Mahmut yenilikçi bir padişah değildir. D/Y
b) Namık Kemal eleştiri türünde eser vermemiştir. D/Y
c) Tanzimatçılar divan edebiyatı nazım biçimlerini aynen kullanmışlardır. D/Y
d)Şinasi edebiyatta sanatkârane bir dil ve üsluptan yanadır. D/Y
e)Fransız İhtilali Türk edebiyatını etkilememiştir. D/Y

2) Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. (2×5=10)
a) Ziya Paşa “…………………………………….…” isimli makalesinde şiir hakkındaki düşüncelerini dile getirmiştir.
b) Osmanlı Devleti’nde ıslahatlar ilk olarak ………………………………..ikinci olarak ……………………………………….…….yapılmıştır.
c) ………………………için Rönesans neyse Osmanlı Devleti için de …………………………………………………odur.

3) Tablodaki kavramları(her kavramı yalnız bir kez kullanarak) aralarındaki bağa göre ikişerli olarak eşleştiriniz. (2×5=10)
Tiyatro                       Gazete                        Hürriyet             Namık Kemal           Eleştiri
Tahrib-i Harabat      Fes                             İbret                      Islahat                      Finten
Cevap 3:

4) Aydınlanma Çağı’nın dayandığı temel iki ilkeyi ve karşı olduğu değer ve düşünceleri yazınız. (10)

5) Abdulhak Hamit Tarhan’ın tiyatroları sahnelenmeye uygun değildir. Bunun sebeplerini yazınız? (10)

6) Tanzimat I. ve II.dönem şiirlerini ele alınan temalar yönünden karşılaştırınız?(10)

7)Sergüzeşt romanındaki temel olayı ve mekanları yazarak bu iki öğe arasındaki ilişkiyi açıklayınız (10)

8) Aşağıdaki beyti yazıldığı dönemi ve Ziya Paşa’nın hayatını da dikkate alarak yorumlayınız. (10)
İdrâk-i maâlî bu küçük akla gerekmez
Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez
(sıklet: ağırlık; idrak: anlayış, anlama; maali: yüksek değerler, kavramalar)

9) ”Eyvah! Ne yer ne yar kaldı
Gönlüm dolu ah u zar kaldı” mısralarının alındığı şiirin ismini yazarak bu şiir hakkında kısaca bilgi veriniz?(10)

10) Namık Kemal hayatı boyunca ya kaçmış ya da sürgün edilmiştir. Bu durumu sebepleriyle beraber açıklayınız? (10)

CEVAP ANAHTARI

1) Yargılar doğruysa ‘doğru’ , yanlışsa yanlış şıkkını işaretleyiniz. (5×2=10)
A) II. Mahmut yenilikçi bir padişah değildir. D/Y yanlış 2
b) Namık Kemal eleştiri türünde eser vermemiştir. D/Y yanlış 2
c) Tanzimatçılar divan edebiyatı nazım biçimlerini aynen kullanmışlardır. D/Y yanlış 2
d)Şinasi edebiyatta sanatkârane bir dil ve üsluptan yanadır. D/Y yanlış 2
e)Fransız İhtilalı Türk edebiyatını etkilememiştir. D/Y yanlış 2

2) Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. (2×5=10)
a) Ziya Paşa “Şiir ve İnşa ” isimli makalesinde şiir hakkındaki düşüncelerini dile getirmiştir. 2
b) Osmanlı Devleti’nde ıslahatlar ilk olarak askeri ikinci olarak eğitim alanında yapılmıştır. 2+2
c) Avrupa için Rönesans neyse Osmanlı Devleti için de Tanzimat odur. 2

3) Tablodaki kavramları(her kavramı yalnız bir kez kullanarak) aralarındaki bağa göre ikişerli olarak eşleştiriniz. (2×5=10)
Tiyatro                       Gazete                        Hürriyet             Namık Kemal           Eleştiri
Tahrib-i Harabat      Fes                             İbret                      Islahat                      Finten
Cevap 3: tiyatro=fitnen 2; gazete=ibret 2; fes=ıslahat 2; eleştiri=Tahrib-iHarabat 2; Namık Kemal=hürriyet 2.

4) Aydınlanma Çağı’nın dayandığı temel iki ilkeyi ve karşı olduğu değer ve düşünceleri yazınız. (10)
Bu çağ akıl ve bilime (gerçeğe) dayanır 5
Bu çağ Hıristiyanlığın din dışı değer ve dogmalarına, ortaçağ tutumuna, mistisizme (tasavvufa), sezgiye, hurafelere karşıdır 5

5) Abdulhak Hamit Tarhan’ın tiyatroları sahnelenmeye uygun değildir. Bunun sebeplerini yazınız? (10)
Hamit tiyatrolarını oynanmak için değil okunmak için yazmıştır 5. Bu nedenle eserlerini dil ve yapı olarak özentisiz teknik olarak kusurlu yazmıştır 5. Tiyatroları bu nedenle sahnelenmeye elverişli değildir.

6) Tanzimat I. ve II. dönem şiirlerini ele alınan temalar yönünden karşılaştırınız?(10)
I.Dönem: Sanat toplum içindir. Temalar: Toplumsal temalar olan hürriyet, adalet, eşitlik, kanun, vatan,
Osmanlı devlet ve yönetiminin idari ve sosyal bozuklukları 1+1+1+1+1
II.Dönem: Bireysel temalar olan aşk, tabiat, metafizik ( Yaratılış, yaratıcı, diriliş, ölüm, ruh v.b.g.1+2+2

6) 11 fen-d I.Dönem: Sanat toplum içindir. Temalar: Toplumsal temalar olan hürriyet, adalet, eşitlik, kanun, vatan,
Osmanlı devlet ve yönetiminin idari ve sosyal bozuklukları 1+1+1+1+1 Dil sadeleştirilmeye çalışılmış fakat çok az başarı sağlanmıştır. Genel olarak ağırdır. 5)

7)Sergüzeşt romanındaki temel olayı ve mekanları yazarak bu iki öğe arasındaki ilişkiyi açıklayınız (10)
Olay: Esir kız Dilber’in esaret hayatında çektiği sıkıntı ve acılardır. 4
Mekan: İstanbul’da esircinin ve yaşlı kadının evi, Asaf Paşanın konağı, Mustafa Efendinin evi, Mısır’da kahire ve Nil nehri 3
Olay-mekan ilişkisi: Romandaki mekanlar olayla uyumludur. Şehirler ve evlerin çoğu esaret hayatına müsait yerlerdir. İstanbul ve kahire başkent olmak hesabıyla paşa ve zenginlerin yaşadığı yerlerdir. Konak ve yalılarda bu zenginlerin evleridir. Tabii olarak bu gibi yerlerde köle ve cariyeler çokça bulunur. 3

7.(11 fen-d Ziya Paşa’nın vezirlik ve valilik dahil devletin önemli kademelerinde uzun yıllar görev yapması sanatına ve eserlerine nasıl yansımıştır? Örnek vererek açıklayınız. (10)
Ziya Paşa bu kademelerde görev yaparken çöküş dönemindeki imparatorluğu yakından müşahede imkânı bulmuştur 1. Devleti her yönden incelemiş, eksik, hatalı ve yanlış taraflarını teşhis etmiştir 2. Devletin kurtuluşunu batılı anlamda ilerlemeyle ve meşrutiyet sistemiyle mümkün olabileceğini savunan Ziya Paşa gördüğü bu durumlara kayıtsız kalamamış 3, özellikle terkib-i bendinde bunları ve yönetimi şiddetle eleştirmiştir 3. Zafer-nameyle buna devam etmiş J.j.Russodan çeviriler yapmıştır. 1 (benzer yorumlar)

8) Aşağıdaki beyti yazıldığı dönemi ve Ziya Paşa’nın hayatını da dikkate alarak yorumlayınız. (10)
İdrâk-i maâlî bu küçük akla gerekmez
Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez
(sıklet: ağırlık; idrak: anlayış, anlama; maali: yüksek değerler, kavramalar)
Yüksek değerleri ve anlamları kavramak bu küçük akıl için gerekli değildir. Çünkü bu küçük akıl yüksek hakikatleri anlayamaz. 5
Ziya Paşa kâinatın düzenine sosyal hayatın gidişatına bir anlam veremez. Sosyal adaletsizliklere, insanın çektiği sıkıntılara, insanın dünyaya geliş ve bulunuş sırlarına çözüm bulamaz ve nihayetinde aklın bazı olgu ve kavramları anlamak için yetersiz olduğuna hükmeder ve tevekkül eder. Ziya insan aklının anlama kabiliyetinin sınırlı olduğuna inanır. Benzer yorumlar 5

9) ”Eyvah! Ne yer ne yar kaldı
Gönlüm dolu ah u zar kaldı” mısralarının alındığı şiirin ismini yazarak bu şiir hakkında kısaca bilgi veriniz?(10)
Abdulhak Hamit Tarhan’ın 1Makber isimli şiirinden alınmıştır. 2 ilk eşi Fatma Hanım’ın ölümü üzerine 2 yazmıştır. Eşinin ölümünden duyduğu acıyı, erdem ve güzellikleri; bazı metafizik unsurlar üzerine düşünceleri dile getirir Hamit 3. 295×8 bentten oluşan şiir şairine haklı bir şöhret kazandırmıştır.1

10) Namık Kemal hayatı boyunca ya kaçmış ya da sürgün edilmiştir. Bu durumu sebepleriyle beraber açıklayınız? (10)
Namık Kemal Fransız ihtilalıyla ortaya çıkan batılı değerleri benimsemiş ve sonuna kadar savunuştur 3. Özellikle hürriyet, adalet, eşitlik ve millet kavramları üzerinde çok durmuş, bunları eserlerinde işleyerek halkı bilinçlendirmeye çalışmış 4; meşrutiyeti savunmuş bunun için Jön Türklere katılmış ve Osmanlı yönetiminin karşısında durmuştur 3. Bu nedenle yönetim tarafından tehlikeli bulunmuş ya hapis ya sürgün edilmiş ya da kaçak hayatı yaşamıştır.

Eyyüp DEMİR
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni