Aşağıdaki yazılı sorusu ve cevaplarını dosya halinde İNDİREBİLİRSİNİZ

SORULAR:

S.1.

“Sevgili Anneciğim,
Bir aydır doğu manevralarında olduğumuzdan, bu kez mektubumu geciktirdim. Bu gecikme bir yurtsal görev gereği olduğu için kusurumu hoş görürsünüz zannederim.
Gazetelerden okuduklarımıza, radyolardan işittiklerimize göre, bu yıl Konya bölgesinde ürün çok iyiymiş. Sanırım bu arada bizimki de iyi olmuştur. Bu durum beni çok sevindirdiği gibi sizin de yüzünüzü güldürmüştür.
İzinli geldiğimde, babam, hasattan sonra traktör alacağından söz etmişti. Acaba bu düşüncesini gerçekleştirdi mi? Eğer gerçekleştirdiyse çok iyi etmiştir. Banka kredilerini de kapatabildiyse babamın birçok sıkıntıları ortadan kalkmış demektir.
Anneciğim, harçlığım hemen tükendi. Babacığım ne uygun görürse göndersin. Her zaman kendisine duacı olan oğlundan para esirgemeyeceğinden umutluyum. Geçen mektupta sorduğunuz Ayşe Bacı’nın oğlu Murat’ı görmeye onların taburuna gittim. Duyduğuma göre Ayşe Bacı oğlundan haber alamayınca ağlıyormuş. Murat, hafif bir rahatsızlık geçirmiş, gittiğim gün de annesine mektup yazıyormuş.
Şükürler olsun ki sıhhatim yerindedir. Vatani görevimi bitirip sizlere kavuşmaktan başka bir tasam yoktur. Seninle babamın ellerinden, Emine’yle İsmet’in gözlerinden öper, sağlık dileklerimi sunarım, biricik anneciğim.”
Hasan DEMİRBİLEK
a)Yukarıdaki mektubun giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini mektup üzerinde göstererek bundan hareketle mektubun bölümleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (12p)
Giriş :…………………………………………………………………………………………………………………….
Gelişme:………………………………………………………………………………………………………………….
Sonuç :………………………………………………………………………………………………………………….
b)Yukarıdaki metinden aşağıdaki ses olaylarına birer örnek veriniz. (12p)
Ünsüz yumuşaması:……………………………………………………………………………………..
Ünsüz Benzeşmesi : ……………………………………………………………………………………..
Ünlü Türemesi :………………………………………………………………………………………
Ünsüz Türemesi :………………………………………………………………………………………..
Ünlü Düşmesi:……..……………………………………………………………………………………..
Ünlü Daralması :……………………………………………………………………………………….

S.2. Aşağıdaki cümlelerde geçen anlatım bozukluğunu tespit ederek cümlenin doğrusunu yazınız.(12p)

a) Ona, buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin?……………….………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
b)Öğrenci sayısının kalabalık olması bu sonucu doğuruyor………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………
c)Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar durgun……………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………
d)Yazar, öykünün sınırlarını zorlamamış,işlediği konuları geleneksel öykünün kalıpları içinde klasik kurgulama yolunu seçmiştir……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………..

S.3. Aşağıdaki cümlelerin karşısına, yargılar doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız. (10p)
a)( )Özel mektuplar, mektubu yazanla mektubun yazıldığı kişi arasındaki özel bir iletişim türüdür.
b)( )İş mektuplarına kâğıdın dörtte biri boş bırakılarak başlanır.
c)( )Ortaoyunu anlatmaya dayalı bir edebi metindir.
d)( )Özel mektuplarda konu sınırlaması yoktur.
e)( ) Anı türündeki eserler aynı zamanda tarihe de kaynaklık edebilir.

S.4. Özel mektuplarla iş mektuplarının benzer ve farklı yanlarını beş madde ile açıklayınız? (10 p.)

S.5. Türk Edebiyatında mektup biçiminde yazılmış romanlardan ikisinin adını ve yazarını yazınız? (5 p)

S.6. Bir yüksek okul bitirmiş kişi olarak çalışmak istediğiniz kurumda işe alınmanız için bir dilekçe yazınız?( 15 p. )
S.7. Anı ile günlük türlerinin ikisi de insanların başından geçenleri anlatmasına rağmen bu türlerin ayrı ayrı metin türleri olarak incelenmesinin nedeni nedir? Yazınız (10p)

S.8. “Bağırmamam için özel bir neden yoktu. Hiçbir gerek, hiçbir gerekçe. Ben yalnızca gördüm: Üç kişi bir adamı sürüklüyordu. Adam onlarla gitmek istemiyordu. Bir ara ellerinden kurtulup kendini yolun kıyısındaki hendeğe atmayı başardı. Tam o sırada da bir ses duyuldu. Biri bağırdı. Daha doğrusu bir çığlık attı. Bir erkek sesi de olabilirdi bu, bir kadın sesi de. Çığlığı duydum. Ama ne dediğini duymadım. Gel mi diyordu? Kaç mı diyordu? Buradayım mı diyordu? Ardında mıyım diyordu? Anlamadım.”
Yukarıdaki paragrafta anlatım türlerinden hangisi kullanılmıştır? (10 puan)

S.9. Soyut kavramları anlatmak çok güçtür. Soyut kavramları elle tutulur kılabilmek, yani kolayca kavranabilecek duruma getirmek için somut bir kavram gibi göstermek gerekebilir. Buna “somutlama” denir. (10 puan)
“Sevgi, bahçede açan bir güldür. Her zaman insanların yüzüne güler, onları mutlu kılar. Güle bakacaksın, onu sulayacaksın, yoksa kurur gider. Sevgi de sevmekle olur; unutulursa, sevgi de gül gibi kurur gider.”
Yukarıdaki paragrafta, hangi soyut kavram, hangi somut varlığa ve ne yapılarak somutlaştırılmıştır?

S.10. Aşağıdaki boşluklara uygun olan kavramları yazınız. (10 puan)
a) “Öğretici metinlerde . . . . . . . . . . . . . ve . . . . . . . . . . . . . . . . . . anlatım türleri ağırlıklı olarak kullanılır.”
b) ““Gerçeklik-öğretici” kavramları . . . . . . . . . . .. . . . türünde görülür.” (Masal, hikâye, roman vb. türler)
c) “Kurmaca metinlerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . amaçlanır.”
d) “Kurmaca metinlerde . . . . . . . . ve . . . . . . . . . anlatım türleri ağırlıklı kullanılır.”
e) “. . . .. . . .. .. . . . mektubunun anlatımı kısa ve özlü olmalıdır.”

NOT: Her sorunun puanı sorunun yanında yazılı olup tüm sorular toplan 100 puandır. BAŞARILAR DİLERİM.

CEVAP ANAHTARI

C.1. a. Giriş : 1. paragraf: Mektubun yazılış sebebi ve mektubun niçin geciktirildiği anlatılmış.
Gelişme: 2, 3 ve 4. paragraf: Anne ve babasına seslenmiş, Konya’da ürünün iyi olduğunu duyduğundan bahsedip babasının işleri ile ilgili haberler sormuş. Ailesinden harçlık istemiş ve tanıdıklarının oğlunun hasta olduğunu ve onu ziyaret ettiğini söylemiş.
Sonuç: 5. paragraf: Sıhhatinin iyi olduğunu ve ailesini özlediğini söylemiş. Selam ve iyi dilekler sunmuş.
b. Ünsüz yumuşaması: Anneciğim
Ünsüz Benzeşmesi: güldürmüştür
Ünlü Türemesi: biricik
Ünsüz Türemesi: zannederim
Ünlü Düşmesi: oğlu
Ünlü Daralması: ağlıyormuş

C.2. a) Ona, buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin?: Bu cümlede fiilimsi eksikliği var. Doğrusu: Ona, buraya gelmeden önce mi geldikten sonra mı telefon ettin?
b)Öğrenci sayısının kalabalık olması bu sonucu doğuruyor. : Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması. Doğrusu: Öğrenci sayısının çok olması bu sonucu doğuruyor.
c)Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar durgun. Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması. Doğrusu: Ürünler çok pahalı olduğu için satışlar durgun
d)Yazar, öykünün sınırlarını zorlamamış, işlediği konuları geleneksel öykünün kalıpları içinde klasik kurgulama yolunu seçmiştir.: eklerin yanlış kullanımı. Doğrusu: Yazar, öykünün sınırlarını zorlamamış, işlediği konularda geleneksel öykünün kalıpları içinde klasik kurgulama yolunu seçmiştir.

C.3. a) ( D )Özel mektuplar, mektubu yazanla mektubun yazıldığı kişi arasındaki özel bir iletişim türüdür.
b) ( Y )İş mektuplarına kâğıdın dörtte biri boş bırakılarak başlanır.
c) ( D )Ortaoyunu anlatmaya dayalı bir edebi metindir.
d) ( D )Özel mektuplarda konu sınırlaması yoktur.
e) ( D ) Anı türündeki eserler aynı zamanda tarihe de kaynaklık edebilir

C.4. 1.Her ikisi de belli bir kurala göre yazılır.
2.Her ikisinde de adres sol tarafa isim soyisim ise sağ tarafa yazılır.
3.Her ikisi de sade ve anlaşılır bir dille yazılır.
4. Özel mektupta anlatım samimidir, iş mektubunda ise ciddi bir anlatım vardır.
5.Özel mektup samimi olunan kişilere yazılır, iş mektubu ise özel kuruluşlar arasındaki yazışmalardır.

C.5. 1. Reşat Nuri Gültekin- Bir Kadın Düşmanı. 2. Halide Edip Adıvar- Handan.
C.6. Dilekçe resmi bir kuruma yazılır ve bir istekte bulunulur. Cümleler kısa ve öz olmalıdır. İsteğin sonunda “arz ederim” yada “rica ederim” ifadesi bulunur. Kağıdın üst yanından iki santim aşağıda ve ortada olmak üzere yazının çıktığı dairenin adresi yazılır. Sağ üst köşede tarih olmalıdır. İlk paragrafta konu ortaya konur. Sol en alt köşeye yazanın adresi bulunur, sağ alt köşeye ise yazanın adı, soy adı ve imzası yer alır.

C.7. Günlük günü gününe yazılır, anı ise aradan belli bir süre geçtikten sonra kaleme alınır. Günlükler o günün tarihi atılarak yazılır ve olaylar sıcağı sıcağına değerlendirilir; anı da yazıldığı zamanla anlatılacak olaylar arasında belli bir zaman farkı olduğu için olaylar değerlendirilirken daha doğru ve objektif değerlendirilebilir.

C.8. Öyküleme tekniği kullanılmıştır.
C.9. Sevgi kavramı gül ile somutlaştırılmıştır. Sevgiye karşılık vermek de gülü sulamak ile somutlaştırılmıştır. Benzetme yoluyla somutlaştırılma yapılmıştır.

C.10. a) “Öğretici metinlerde açıklayıcı ve tartışmacı anlatım türleri ağırlıklı olarak kullanılır.”
b) ““Gerçeklik-öğretici” kavramları anı, makale, fıkra, gezi yazısı türünde görülür.” (Masal, hikâye, roman vb. türler)
c) “Kurmaca metinlerde okuyucunun yazarın kendi dünyasına çakmesi amaçlanır.”
d) “Kurmaca metinlerde öyküleyici ve betimleyici anlatım türleri ağırlıklı kullanılır.”
e) “Dilekçe ve iş mektubunun anlatımı kısa ve özlü olmalıdır.”

Murat AKARSU
Türk Edebiyatı, Dil ve Anlatım Dersi Öğretmeni